Kiểm định an toàn cho thang máy – Bảo đảm vận hành an toàn và bền bỉ

Thang máy là thiết bị vận chuyển người và hàng hóa theo phương thẳng đứng, hoạt động dựa trên hệ thống cơ khí, điện và điều khiển tự động phức tạp. Chính vì vậy, để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người sử dụng, công tác kiểm định an toàn thang máy là yêu cầu bắt buộc, được quy định rõ ràng trong các văn bản pháp luật của Việt Nam.

1. Kiểm định an toàn thang máy là gì?

Kiểm định an toàn thang máy là quá trình đánh giá, xem xét và xác nhận tình trạng kỹ thuật của thang nhằm đảm bảo thiết bị đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn trong quá trình sử dụng. Mục tiêu chính là phát hiện kịp thời các hư hỏng, sai lệch, hoặc yếu tố tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, từ đó đưa ra biện pháp khắc phục, sửa chữa hoặc dừng hoạt động nếu cần thiết.

Công tác kiểm định phải được thực hiện bởi tổ chức kiểm định được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cấp phép, có đầy đủ năng lực và trang thiết bị chuyên dụng.

2. Tại sao cần kiểm định thang máy?

Thang máy là thiết bị chịu tải trọng lớn, làm việc liên tục, có nhiều bộ phận chuyển động và liên quan trực tiếp đến tính mạng con người. Nếu không được kiểm định định kỳ, những hư hỏng nhỏ trong hệ thống phanh, cáp tải, cảm biến cửa hay tủ điện có thể dẫn đến sự cố nghiêm trọng như kẹt thang, rơi cabin hoặc chập cháy.

Ngoài yếu tố an toàn, kiểm định còn giúp:
• Đảm bảo thang máy vận hành ổn định, êm ái.
• Tăng tuổi thọ thiết bị và tiết kiệm chi phí sửa chữa.
• Là điều kiện bắt buộc để cơ quan chức năng cấp phép sử dụng.
• Tạo niềm tin cho người sử dụng, đặc biệt trong các công trình công cộng, chung cư, khách sạn, văn phòng.

3. Quy định pháp luật về kiểm định thang máy

Theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 26:2016/BLĐTBXH, tất cả các loại thang máy sử dụng trong công trình dân dụng, thương mại hay công nghiệp đều phải được kiểm định an toàn kỹ thuật trước khi đưa vào hoạt động và định kỳ trong suốt quá trình sử dụng.
• Kiểm định lần đầu: Thực hiện sau khi lắp đặt xong và trước khi đưa thang vào sử dụng.

• Kiểm định định kỳ: Thực hiện sau mỗi 3 năm đối với thang mới, và 1 năm/lần nếu thang đã sử dụng lâu năm hoặc có dấu hiệu xuống cấp.
• Kiểm định bất thường: Tiến hành khi thang máy được sửa chữa lớn, thay đổi kết cấu, di chuyển vị trí hoặc sau tai nạn.

4. Quy trình kiểm định an toàn thang máy

Một quy trình kiểm định chuyên nghiệp thường bao gồm các bước sau:

Bước 1 – Kiểm tra hồ sơ kỹ thuật:

• Hồ sơ lắp đặt, bản vẽ, lý lịch thiết bị, chứng chỉ vật liệu, biên bản nghiệm thu.
• Hồ sơ bảo trì, sổ nhật ký vận hành và các chứng nhận linh kiện an toàn.

Bước 2 – Kiểm tra bên ngoài:

• Đánh giá tình trạng tổng thể giếng thang, phòng máy, cabin, đối trọng, ray dẫn hướng, hệ thống cáp tải, puly và khung thép.
• Kiểm tra hệ thống chiếu sáng, thông gió, liên kết bulông, mối hàn.

Bước 3 – Kiểm tra kỹ thuật, vận hành thử:

• Thử tải thang bằng vật nặng tương ứng với 125% tải trọng định mức.
• Kiểm tra hoạt động của phanh cơ, cảm biến cửa, công tắc hành trình, hệ thống cứu hộ tự động.
• Đo điện trở cách điện, kiểm tra dây nối đất, hệ thống tủ điện điều khiển.

Bước 4 – Đánh giá kết quả:

• Nếu đạt yêu cầu: cấp Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật có hiệu lực theo quy định.
• Nếu không đạt: lập biên bản, nêu rõ nguyên nhân, yêu cầu sửa chữa và kiểm định lại.

5. Các hạng mục thường được kiểm tra kỹ

• Cáp tải: độ mòn, độ võng, tình trạng bôi trơn, số lượng sợi cáp.
• Phanh cơ: khả năng giữ cabin khi mất điện hoặc đứt cáp.
• Cửa tầng – cửa cabin: hoạt động của cảm biến chống kẹp, cơ cấu khóa liên động.
• Tủ điện điều khiển: hệ thống rơ-le, contactor, biến tần, dây nối mát.
• Thiết bị an toàn: bộ khống chế vượt tốc, giảm chấn, bộ cứu hộ tự động (ARD).
• Buồng máy: độ sạch sẽ, nhiệt độ, độ ồn, tình trạng dầu mỡ.

6. Ai chịu trách nhiệm kiểm định thang máy?

Theo quy định, chủ sở hữu hoặc đơn vị quản lý thang máy phải chủ động liên hệ với đơn vị kiểm định được cấp phép. Việc sử dụng thang máy không có giấy chứng nhận kiểm định an toàn còn hiệu lực bị xem là vi phạm pháp luật, có thể bị xử phạt hành chính và buộc ngừng hoạt động thiết bị.

7. Lợi ích khi kiểm định đúng hạn

• An toàn tuyệt đối: Giảm thiểu rủi ro cho người sử dụng.

• Tiết kiệm chi phí: Phát hiện sớm hư hỏng, tránh thay thế toàn bộ.
• Đảm bảo pháp lý: Được cơ quan chức năng chấp thuận và bảo hiểm bồi thường khi xảy ra sự cố.
• Tăng uy tín: Đối với công trình thương mại, khách hàng cảm thấy yên tâm hơn khi biết thang được kiểm định định kỳ.

8. Một số lưu ý khi chuẩn bị kiểm định

• Dọn dẹp sạch sẽ buồng máy và hố thang.
• Cung cấp đầy đủ hồ sơ kỹ thuật, nhật ký bảo trì.
• Thông báo trước cho người dùng để tạm ngưng vận hành trong quá trình kiểm định.
• Phối hợp chặt chẽ với đơn vị kiểm định để việc thử tải và vận hành diễn ra an toàn.

9. Kết quả và thời hạn kiểm định

Sau khi hoàn thành, nếu đạt yêu cầu, thang máy sẽ được dán tem kiểm định tại vị trí dễ quan sát – thường là trong cabin hoặc phòng máy. Tem thể hiện:
• Tên đơn vị kiểm định.
• Ngày kiểm định gần nhất.
• Ngày hết hạn kiểm định tiếp theo.
• Số hiệu giấy chứng nhận.

10. Kết luận

Kiểm định an toàn cho thang máy không chỉ là thủ tục hành chính bắt buộc, mà còn là bước quan trọng để bảo vệ tính mạng và tài sản của con người. Một chiếc thang máy dù hiện đại đến đâu cũng cần được kiểm tra, bảo dưỡng và đánh giá định kỳ để đảm bảo luôn trong tình trạng tốt nhất.

Việc lựa chọn đơn vị kiểm định uy tín, kết hợp với bảo trì thường xuyên, sẽ giúp thang máy hoạt động ổn định, êm ái, tiết kiệm năng lượng và an toàn tuyệt đối cho mọi hành khách.